Newscenter.az.2.04.2020. Dünyanı bürüyən koronavirus kabusuna qarşı aparılan tədbirlər, görülən işlər hələlik öz müsbət təsirini, effektini vermir. Baxmayaraq ki, bu virusa yoluxan xəstələr arasında sağalanlar da kifayət qədərdir, ancaq ona qarşı vaksin və ya dərman pereparatı hələ ki, tapılmayıb.
Hazırda Azərbaycanda da bu öldürücü virus mövcuddur və yüzdən çox vətəndaşımız koronavirusa yoluxub. Ölkənin bütün tibb personalı deyərdik ki, koronavirusa qarşı mübarizəyə cəlb edilir. Tanınmış həkim Adil Qeybulla deyir ki, ölkədə bir koronavirus ajiotajı yaranıb. Bütün həkimlər mobilizasiya edilir. Onun sözlıərinə görə, Tibb Universitetinin Tədris-cərrahi korpusu müasir havalandırma sisteminə rəğmən hazırda karantin statuslu xəstəxana kimi çalışır:
“Tibb Universiteti cərrahi kafedralarının əməkdaşları da qruplar şəklində bu işə cəlb olunub?! Mən də siyahıda ön cərgələrdəyəm. Əslində, görünən odur ki, bu işin yerli koordinatorları çaşqınlıq içindədirlər. Ora getməkdə özüm də maraqlıyam. İşin təşkilini öz gözlərimlə görmək üçün. Əvvəla, həkimlərin bu işə cəlb olunmasının mexanizmi bu gün inkişaf etmiş dünya ölkələrində olduğu kimi effektiv və rasional olmalıdır. Bu mexanizm izafi xərcləri azaltmaq, təhlükəsizliyi təmin etmək baxımdan çox önəmlidir. Belə ki, xəstəxanaya ilk növbədə intensiv müalicəyə ehtiyacı olanlar gətirilməlidir. Yüngül xəstələr həkim nəzarəti ilə tamamilə evdə müalicə oluna bilər. Onlara xüsusi ayrılmış həkimlər (məs., maaşları artırılmaqla poliklinika sahə həkimləri) gündəlik şikayətlərinin dinamikasına nəzarət etməli, reqress gedərsə, evdə müalicə və müşahidə davam etdirilər, ağırlaşma qeyd edilərsə, xəstəxanaya götürülər. Biz niyə Fransa, Almaniya təcrübəsindən yararlanmamalıyıq?!”.
Adil Qeybulla bildirib ki, COVİD 19-un spesifik, patoqnomonik simptomu yoxdur:
“Bu bir atipik respirator virus infeksiyasıdır. Özünüzdə yuxarı tənəffüs yollarının məlum soyuqdəymə əlamətləri (boğaz qıcıqlanması, asqırma, öskürmə (quru və ya yaş), burun axma, burun-boğaz quruluğu, subfebril qızdırma və s.) hiss etdikdə, qripdə olduğu kimi özünüzü ayrı otaqda təcrid edin, yataq rejiminə keçin, qətiyyən panikaya düşməyin. Bu simptomlar qripdə (H1N1), adi bakterial və ya virus pnevmoniyasında, digər infeksiyalarda da baş verə bilər. Hər şeydə koronavirus axtarmayın və koronavirusu kabus kimi görməyin. Nəzərdə tutun ki, çox vaxt qrip, adenovirus, rinovirus mənşəli soyuqlama xəstəlikləri COVİD-19-dan daha ağır gedişə malik olur. Aşağıdakı qaydalara riayət edin: Birincisi, yatdığınız otağı gündəlik bir neçə dəfə yaxşıca havalandırınş Virus havadan keçmir, xəstə insanın danışarkən, öskürərkən, asqırarkən xaricə çıxan burun aerozolundan yaxındakı adama keçə bilir. Otaq havasını çox isti etməyin, bir qədər nəm və sərin edin. Təmasdan qaçın, yanınıza kimisə buraxmayın, maska taxın. İkincisi, bol maye (ilıq şəkildə su) için! Su, bir tərəfdən, burun-udlaqda hüceyrələrdən virusun replikasiya edərək yenicə xaricə çıxan virionları mədəyə aparır, orada turşu onları neytrallaşdırır, beləliklə, virusun miqdarını artmağa qoymur, digər tərəfdən, intoksikasiya zamanı bədəndə su sərfi artdığından homeostazın (daxili sabitlik) pozulmasının qarşısını alır. Üçüncüsü, hərarətiniz qalxıbsa (38°C-yə qədər), dərhal saldırmağa çalışmayın. Bu virusa qarşı orqanizmin reaksiyasıdır. Hərarət hüceyrə daxilində virusun replikasiyasını dayandırır. Hərarət qalxmaqda davam edərsə, yaxud dözmək mümkün deyilsə, qeyri-steroid ağrıkəsicilərdən deyil, Parasetamol həblərindən (500 mg gündə 2 dəfə) istifadə edin. Sink (Sinkored 15 mg, gündə 2 həb (1 həbdən 2 dəfə) yemək vaxtı) qəbul edin. Elmi nəticələrə görə, sink virusların replikasiyasına əngəl törədir. Bol vitaminlər (tablet və ya ampul şəklində vitamin C 200 mg-a qədər, Vit B6, E) qəbul edin. Dördüncü, yağda qızardılmış yeməkləri azaldın, nativ kərə yağı daha məsləhətdir. Beşinci, meyvə-tərəvəzə üstünlük verin”. Həkim qeyd edib ki, xəstəliyiniz rejimə ciddi əməl etsəniz tədricən keçəcək: “Əgər, davamlı quru öskürək, təngnəfəslik, döş qəfəsinə basqı, tənəffüsün nəzərə çarpan çətinləşməsi müşahidə olunarsa, qaynar xəttə zəng vurun, həkim çağırın”.
