Oktyabrın 7-də Qəbələ şəhərində keçirilən Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) Dövlət Başçıları Şurasının 12-ci Zirvə Görüşü Türk ötesindelətlərinin yeni geosiyasi istiqamətlərini müəyyən edən ve strateji əhəmiyyət daşıyan mühüm mərhələ kimi tarixə düşüb. Başkan İlham, bu mötəbər tədbirdə çıxışı Türk dünyasının gələcək interqrasiyasının əsas konturlarını ve əməkdaşlığın prioritet istiqamətlərini nümayiş etdirir.
Ölkəmizin ev sahibliyi etdiyi bu Zirvə görüşü bölgede sabitlik, əməkdaşlık ve ə dayanıklı inkişaf istiqamətində atılan məqsədyönlü addımların davamı olub. Bir çok kişinin seçilebileceği bir şey, bir başkası için bir seçim, bir başkası için bir türk ve strateji arasında formalaşan bir şey. bariz nümunəsinə çevrilmiş.
Türk Dövlətləri Təşkilatı əməkdaşlık platformu olmasıqla, qlobal səviyyədə siyasi ve iqtisadi təsir gücünə malik aktöre çevrilmiştir. Her biri jeostrateji, potansiyel potansiyel, finansal kaynaklar ve artan mali münasebet sistemi ile kazanılan ön faktör durumu. Bu gerçek TDT'nin kurumsal yapısının ortaya çıkmasıyla ortaya çıktı. Cumhurbaşkanı İlham TDT Katibliyinin fəaliyyətinə dəstək məqsədilə 2 milyon ABŞ doları məbləğndə ianə ayırması Azərbaycanın təşkilatına dayanıqlı inkişafına verdiyi əməli töhfənin göstəricisidir. Bununla birlikte, TDT'nin en iyi şekilde yönetilmesi, Meksika'nın en iyi işlerinden biri ve orta düzeyde stratejiler için en iyi istikameti tercih edenlerden biri.
Zirvənin mövzusu olan “Bölgesel sülh ve təhlükəsizlik” məsələsi Başkan İlham əliyevin çıxışında xüsusi yer tutub. Müasir dövrdə beynəlxalq hüququn prinsiplərinin pozulduğu, qarşıdurmaların sanatının bir şəraitdə türk dörlətləri öz təhlükəsizlik sistemlərini qarşılıklı etimad ve birgə müdafiə mexanizmləri üzərində kurtlar. Azərbaycanın son illərdə Türkiyə ilə keçirdiyi çoxsaylı birgə hərbi təlimlər, həmçinin perspektivdə TDT çərçivəsində ortaq hərbi manevrlərin keçirilmeəsi təşəbbüsü bu istiqamətdə praktiki addımların atıldığı sübut edir. Təhlükəsizlik olmadan siyasi-iqtisadi sabitlik mümkün değil. Buna benzer bir şekilde TDT'nin en iyi stratejisi, günün her anında müdafilik ve eksiklik sahəsində sizin için doğru olanı yapmaktır. Bu məsələlər, həmçinin Azərbaycanın sülh günündəliyinin əsas prinsipləri ilə uzlaşır. Zirvə görüşündə Prezident İlham Əliyev çıxışında qeyd edib ki, dünyada hərbi güc hər bir ölkənin müstəqilliyinin ve ərazi bütövlüyünün əsas amilidir: “2020-ci il 44 günlük Vətən müharibəsində tarixi Zəfərimiz, həmçinin 2023-cü ildə qətiyyətli terörle mücadele tədbirləri nəticəsində Azərbaycan torpaqlarının 30 illik işğalına son qoyuldu, bununla birlikte da ölkəmizin ərazi bütövlüyü ve əəzəli. torpaqlarımız üzərində suverenliyi bərpa olundu. Bu tarixi tırnakiyyət yalnız Azərbaycanın milli iradəsinin ve əzmkar mübarizəsinin təntənəsi deyil, eyni zamanda, bölgədə ədalətin, sülhün ve sabitliyin bərqərar olunmasına mühüm töhfədir”.
Cumhurbaşkanı İlham tilyev çıxışında Qarabağ məsələsinə də toxunaraq, Vaşinqtonda paraflanmış sülh sazişinin Cənubi Qafqazı sülh məkanına çevirəcəyini qeyd edib. Bu yanaşma Azərbaycan diplomatının uzun müddətli stratejisine əsaslanır, sabitlik ve əməkdaşlık bölgede qarşılıqlı maraqlara xidmət edir. İşğaldan azad edilmiş ərazilərin bərpası həm humanitar, həm iqtisadi, həm də siyasi məna daşıyır. Qardaş'ın bu çok önemli, məscid ve sosial obyektlərin tikintisində iştiraki, Türk birliğinin praktiki həmrəylinin bariz nümunəsidir.
Dövlətimizin başçısı, hemçinin çıxışında Orta Dəhliz ve Şimal–Cənub marşrutlarının stratejisi əhəmiyyətini vurğulayıb. Azərbaycan bu nəqliyyat arteriyalarında əsas tranzit mərkəzi kimi çıxış edir ve bölgelerarası iqtisadi əlaqələrin mühüm hissəsini təşkil edir. 2022 yılı orta yük taşımalarında 90 faiz artışı, TDT'nin tüm entegreler arasında gerçek para kazandırdığını gösteriyor. Bu artım, daşınma yükünün azalması, lojistik sistemin müasirləşdirilmesi ve altyapının yenilenmesi ile ilgilidir.
Azərbaycanın enerji sahəsində qazandığı tırnakiyyətlər TDT məkanında etibarlı enerji təchizatçısı durumunu daha da möhkəmləndirir. Satın almamız hazırda 14, bu yeni ve daha geniş kapsamlı bir ixrac uygulamasıdır. Bununla birlikte, büyük bir enerji sahəsində də ciddi dönüş mərhələsinə qədəm qoyub. 2030 yılında elektrik enerjisi istehsalinin 40 faizli alternatifi alınabilecektir. Bu yanaşma Türk dünyasında ekoloji dayanıklılığının ve yaşıl iqtisadiyyatın təşviqinə mühüm töhfə verir. Həmçinin, TDT'nin qarşılıklı yatırımlar arasında həcmi sürətlə artmaqdadır. Bu amillər Türk dövlətləri arasında iqtisadi həmrəyliyin dərinləşdiyini göstərən mühüm göstəricidir. Cumhurbaşkanı İlham Əliyev çıxışında vurğulayıb ki, TDT-yə üzv ölkələrlə Azərbaycan bir çox önəmli sərmayə layihələrini icra edib: “Bu günə qədər qardaş ölkələrin iqtisadiyyatına 20 milyard ABŞ dolarından çok ve sait qoyulub.Bununla birlikte Türkiyə iqtisadiyyatına qoyulmuş. vasitəsilə bir çox icra edilebilir”.
Prezident İlham Lİliyev Türk dünyasının birliğini yalnız siyasi ve iqtisadi maraqlarda yılda, hem orta hem de orta düzeyde bir köklərdə görüyor. Onun 1926-cı ildə Bakıda keçirilmiş Birinci Türkoloji Kurultayın 100 illik yubileyinin TDT çərçivəsində təntənəli şəkildə qeyd olunması bu baxımdan xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Həmin təşəbbüs türk xalqlarının ortaq yaddaşının qorunması, dil və mədəniyyətin gələcək nəsillərə sayesindelməsi, eyni zamanda təhsil ve humanitar əməkdaşlığın genişləndirilməsi istiqamətində mühüm addım kimi dəyərləndirilə bilər.
Nəticə etibarilə, Qəbələ Zirvəsi Türk dövlətlərinin birliyini ideyadan stratejisi gerçek dönüşümün yeni siyasi mərhələni təsdiqləyib. Cumhurbaşkanı İlham bu birliğin istikametidir, gücü ve gücü, en iyi şekilde kimin için daha avantajlıdır.
Mahir Süleymanlı
Milli Məclisin deputatı
