Qoşulmama Hərəkatının COVID-19-a qarşı mübarizə üzrə Təmas Qrupunun Bakıda keçirilən Zirvə görüşü öz işini yekunlaşdırdı. Yekunda Sammit çərçivəsində onun nəticələrini özündə əks edən sənəd qəbul edilib.
Qoşulmama Hərəkatının Bakıda keçirilən zirvə görüşü hər nə qədər COVID-19-a qarşı mübarizəyə həsr olunsa da səslənən fikirlər irəli sürülən təkliflər və verilən siyasi mesajlar baxımından kifayət qədər diqqət çəkdi.
Əliyevin Parisdən üzür tələbi
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Qoşulmama Hərəkatının COVID-19-a qarşı mübarizə üzrə Təmas Qrupunun Bakıda keçirilən Zirvə görüşündə çıxışı Fransaya sözün əsl mənasında dərs oldu. Belə ki, ölkə başçısı çıxışında "Qoşulmama Hərəkatı Qəmər Adaları İttifaqının Fransanın müstəmləkə hakimiyyəti altında qalmaqda davam edən Mayot adası üzərində şəksiz suverenliyini həmişə güclü dəstəkləmişdir. Qoşulmama Hərəkatının təməl sənədlərində əks olunduğu kimi, biz Fransa hökumətini Yeni Kaledonya xalqının və Fransanın dənizaşırı icma və ərazilərindəki digər xalqların hüquqlarına hörmət etməyə çağırırıq" dedi.
Prezidentin bizdən çox uzaqda olan bir münaqişəni qabartması təsadüfi deyil. Bu Fransaya işğalçı Ermənistanı və separatçıları dəstəkləməsinə edilən bir etiraz idi. Digər tərəfdən bu həm də Azərbaycanın Qoşulmama Hərəkatının sədri olaraq üzv ölkələrin problemlərinə laqeyd qalmadığını göstərən bir addımdır.
Qəmər Adaları Respublikası 1974-cü ilin dekabrında keçirilmiş referendumun nəticələrinə Fransadan ayrılaraq müstəqillik əldə edib. Lakin Qəmər adaları arxipelaqına daxil olan 4 adadan 3-ü Fransadan ayrılmağa və müstəqilliyə, Mayot adasındakı xristian əhali isə bunun əleyhinə səs verdi. Fransa bunu əsas tutaraq Mayot adası üzərində müstəmləkəsini saxlamaq qərarı verərək adaya qoşun çıxartdı.
Qəmər Adaları Respublikası 1975-ci ildə tərkibindəki 4 ada ilə Qrand-Komor, Anjuan, Moxeli (Mayot da daxil olmaqla) BMT-nin tamhüquqlu üzvü oldu. BMT Baş Məclisi bütün 4 ada üzərində (və Mayot) Qəmər Adaları Respublikasının suverenliyini tanıdı və Fransanı həmin adaları tərk etməyə çağırdı. Lakin Fransa BMT-nin tələbinə məhəl qoymadı.
Az qala hər fürsətdə Azərbaycanı beynəlxalq hüquqa riayət etməyə səsləyən xalqların öz müqəddəratını təyin etmək prinsipini qabardan rəsmi Paris 1975-ci ildən bəri Qəmər Adaları Respublikasının ərazi bütövlüyünə hörmətsizlik edərək Mayort adasını işğal altında saxlayır.
Azərbaycan Prezidenti bu məqamı bir daha Qoşulmama Hərəkatında çıxışı zamanı qabardaraq faktiki olaraq Fransaya işğalçı Ermənistanı dəstəkləyən işğalçı ölkə olduğunu xatırladır.
Yeni Kaledonya nüansı
Tədbirin diqqətçəkən bir digər məqamı da Azərbaycanın xarici işlər naziri Ceyhun Bayramovun sədrliyi ilə keçirilən bağlanış sessiyasında Yeni Kaledonyanın müstəqillik uğrunda Kanak Sosialist Milli-Azadlıq Cəbhəsi müstəqil hərəkatının nümayəndəsi Forrest Mikael Jozeptin çıxış etməsi oldu.
Aydın məsələdir ki, Forrest Mikael Jozeptin Qoşulmama Hərəkatının Zirvə görüşündə iştirak etməsi Azərbaycan Prezidentinin şəxsi təşəbbüsüdür. Prezident bununla əslində bir müddət öncə Fransaya dəvət edilən separatçıların keçmiş “dövlət naziri” Ruben Vardanyanı xatırladaraq Parisə demarş etmiş oldu.
Misal üçün “bildiyiniz kimi, Sakit Okean regionu həm də dünyanın böyük dövlətləri üçün geostrateji bölgədir. Ölkəmizin vəziyyəti haqqında dünya ölkələrini məlumatlandırmağa davam etmək baxımından Qoşulmama Hərəkatı bizim üçün vacib platformadır. Ümid edirik ki, gün gələcək və Yeni Kaledoniya yenidən öz suverenliyinə və müstəqilliyinə qovuşacaq”, - deyən Forrest Mikael Jozept Azərbaycanın Qoşulmama Hərəkatında uğurlu sədrliyini yüksək qiymətləndirdiklərini qeyd edib.
Maraqlıdır ki, Azərbaycan Prezidenti də çıxışı zamanı “Fransanın Avropadan kənarda idarə etdiyi ərazilər fransız müstəmləkə imperiyasının iyrənc qalıqlarıdır. Biz, həmçinin Fransanı Afrika, Cənub-Şərqi Asiya və digər ərazilərdə Qoşulmama Hərəkatının üzvü olan ölkələrə qarşı müstəmləkə keçmişinə, qanlı müstəmləkə cinayətlərinə, eləcə də soyqırımı aktlarına görə üzr istəməyə və məsuliyyətini etiraf etməyə çağırırıq” demişdir.
Göründüyü kimi Bakı Parisi öz silahı ilə vurur ona heç də rahat olmamasını məsləhət görür. Mümkündür ki, Azərbaycan Fransanın bundan sonra atacağı addımlarda bənzər formada cavab verəcək. Yeni Kaledonyanın öz müqəddəratını təyin etməsi üçün ən azından Qoşulmama Hərəkatında platforma yaradacaq.
Turan Rzayev-politoloq
