Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan 12 il sonra İraqa gedir. Səfər zamanı 30-a yaxın hökumətlərarası sazişin imzalanması planlaşdırılır. Ən mühüm razılaşmalar Şimali İraqın terrorçu PKK-dan təmizlənməsi üzrə birgə səylərə aid olacağı ehtimal edilir.

PKK-ya qarşı Ankara-Bağdad-Ərbil birliyi

Ümumiyyətlə Ankara Bağdad və Ərbillə bir müddətdir ciddi danışıqlar aparırdı. Danışıqların əsasını isə İraq Kürdüstanında terrorla mübarizə üzrə birgə Əməliyyat Mərkəzinin strukturu və fəaliyyət göstərməsi, İraqın şimalında 30-40 km dərinliyə qədər daimi türk bazalarının yaradılması və PKK-nın əsas bazalarının yerləşdiyi Hakurk, Metina, Zap və Qara rayonlarında təhlükəsizlik zonalarının yaradılması təşkil edirdi. Mümkündür ki, bugünkü görüşdə müzakirə edilən bu məsələlərə dair konkret sazişlər imzalanacaq.

Prinsip etibarilə Türkiyə son illərdə həm İraqda, həm də Suriyada apardığı antiterror əməliyyatları ilə PKK-ya, habelə PYD, YPG-ya qarşı ciddi zərbə vurub. PKK bu əməliyyatlar sonrası hələ də özünə gələ bilməyib.
Ankara vəziyyətdən istifadə edib İraqda PKK-nı tam bitirmək istəyir. Bu istiqamətdə Ərbil və Bağdad ilə ortaq hərəkət etməsi isə keçiriləcək yeni əməliyyatların effektivliyini artıracaq.

İranla bağlı gizli maddə

İsrail-İran gərginliyi bütövlükdə Yaxın Şərqi təhlükəyə atır. Bu həm də region ölkələrinin təhlükəsizliyi baxımından ciddi problemdir. Ankara regional və geosiyasi maraqları çərçivəsində prosesin böyüməsini istəmir. Mümkündür ki, imzalanacaq 30-a yaxın sazişin içərisində İranla bağlı məqam da var.

Rəsmi Tehranın İraqda proksi qüvvələri var. Tehran İraq ərazisini Suriya, Yəmən, Fələstin və Livandakı proksi qüvvələrinə silah və digər yardımlar üçün istifadə edir. Xüsusilə İraqdan Suriyaya külli-miqdarda silah-sursat göndərilir. Bu silahlar daha sonra Hizbullaha, HƏMAS-a çatdırılır.

Türkiyə hazırda həm İsrail-İran müharibəsindən, həm də Qəzzadakı məsələdən narahatdır. Prinsip etibarilə Ankara Qəzza məsələsinin sülh yolu ilə həllində maraqlı olsa da hazırkı gərginliyin İran tərəfindən başladığını bilir. Mümkündür ki, Ankara İraqla, İrana məxsus silahların Suriyaya, ordan da digər proksilərə göndərilməsinin qarşısını almaq üçün gizli saziş imzalasın.

İğdır-Naxçıvan qaz kəməri

Türkiyə ilə İraq arasında imzalanması ehtimal edilən 30 sazişin hamısı siyasi, hərbi sahəyə aid deyil. İqtisadi, enerji sahəsinə aid sazişlərin imzalanması da mümkündür.

Türkiyə Avropaya qaz nəqlinə əsas ötürücü ölkədir və bunu inkişaf etdirmək istəyir. Rəsmi Ankara Bakı ilə TANAP layihəsini icra edib. Bu layihə ilə bu gün Azərbaycan Avropa bazarına mavi qaz nəql edir, Ankara isə əsas daşıyıcı ölkə kimi çıxış edir.

Keçən ilin 25 sentyabr tarixində Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın iştirakı ilə İğdır-Naxçıvan qaz kəmərinin təməli qoyuldu. Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin imzalanması sonrası icra ediləcək yeni layihə gələcəkdə bu layihə ilə birlikdə Türkiyəyə uzanacaq. Yəni Türkiyə ərazisindən ikinci TANAP bənzəri bir layihə icra ediləcək.

Türkiyə bu layihənin daha effektiv olması üçün İraqla və Kürdüstanla danışıqlar aparır. Yəni İraq Kürdüstanın qazı gələcəkdə İğdır-Naxçıvan qaz kəmərinə birləşməsi hədəflənir. Bu reallaşarsa Ankara Avropanın mavi qaz təchizatında ciddi paya sahib ola bilər. Prinsip etibarilə rəsmi Bakının da son illərdə Ərbil, Bağdad ilə yaxınlaşması bu ortaq məqsəd ilə bağlıdır.

Turan Rzayev, politoloq