İlham Əliyevin "Qarabağ fatehi" adlandırılması, onun yalnız Vətən müharibəsində əldə etdiyi qələbə ilə deyil, həm də 200 ildən sonra Azərbaycan tarixində ilk dəfə itirilmiş torpaqların geri qaytarılmasını təmin edən lider olması ilə bağlıdır. Bu, yalnız hərbi deyil, eyni zamanda siyasi iradənin, diplomatik məharətin və milli liderlik bacarığının mükəmməl nümunəsidir.
200 İldən Sonra Torpaq Alan İlk Lider
Tarixə nəzər saldıqda Azərbaycan torpaqlarının 19-cu əsrdə Rusiya imperiyasının işğalı ilə itirilməyə başladığını görürük. Çar Rusiyası və daha sonra SSRİ dövründə Azərbaycanın torpaqları bölünmüş, Qafqazda ərazi bütövlüyümüz pozulmuşdur. 1990-cı illərin əvvəllərində Ermənistan tərəfindən Qarabağın işğalı ilə bu proses daha da ağırlaşmışdır.
Lakin İlham Əliyevin liderliyi altında Azərbaycan bu tarixə son qoydu. O, 2020-ci ildə 44 günlük Vətən müharibəsində işğal altındakı Qarabağı və ətraf 7 rayonu azad edərək, milli tariximizdə misilsiz bir dönüş yaratdı. Bu, 200 illik torpaq itkisi dövrünə son qoymaqla, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpasını təmin etdi.
Siyasi İradənin Həlledici Rolu
İlham Əliyevin siyasi iradəsi bu tarixi uğurun əsas dayağı oldu. O, Ermənistanla davam edən münaqişəni yalnız hərbi güclə deyil, eyni zamanda diplomatiya, iqtisadi strategiya və beynəlxalq münasibətlər sahəsindəki fəaliyyəti ilə həll etdi.
1. Sərhədlərin Tanınması və Beynəlxalq Hüquq
Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü qorumaq üçün İlham Əliyev beynəlxalq hüquqa əsaslanan bir strategiya həyata keçirdi. BMT Təhlükəsizlik Şurasının Ermənistanın işğalını pisləyən qətnamələrini təkrar-təkrar gündəmə gətirdi və Azərbaycanın haqq işini tanıtdı. O, dünya liderləri ilə davamlı görüşlər keçirərək, münaqişənin məhz Azərbaycanın lehinə həll olunmasını təmin etdi.
2. Diplomatik Taktika
İlham Əliyev Ermənistanın beynəlxalq aləmdəki manipulyasiya cəhdlərinə qarşı effektiv strategiya həyata keçirdi. O, Ermənistanın işğalçı olduğunu sübut etməklə yanaşı, Azərbaycanı regional sabitlik və inkişaf üçün əsas tərəfdaş kimi təqdim etdi. Bu, Azərbaycanın güclü dövlət imicinin formalaşmasında həlledici rol oynadı.
3. Ermənistanın İzolasiya Edilməsi
İlham Əliyev Ermənistanı iqtisadi və siyasi cəhətdən təcrid etmək üçün ardıcıl strategiya həyata keçirdi. Regional enerji layihələri (Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri, TANAP qaz kəməri və s.) Ermənistanın kənarda qalmasına səbəb oldu. Ermənistan iqtisadiyyatını zəiflətdikcə, münaqişənin Azərbaycanın üstün mövqeyində həll olunması üçün şərait yarandı.
Milli Həmrəylik və Liderlik
İlham Əliyevin 2020-ci ildəki çıxışları onun təkcə dövlət başçısı deyil, həm də xalqın lideri olduğunu bir daha sübut etdi. O, müharibə dövründə xalqı səfərbər etməklə, millətin vahid iradəsini gücləndirdi. Müharibə zamanı onun xalqı ilə birbaşa ünsiyyəti, qətiyyətli və emosional çıxışları milli həmrəyliyi zirvəyə çatdırdı. Xüsusilə, onun "Bizim işimiz haqq işidir, biz qalib gələcəyik" sözləri xalqda böyük ruh yüksəkliyi yaratdı.
Hərbi Gücün Siyasi İradə ilə Birgə İdarə Edilməsi
Azərbaycan Ordusunun 44 günlük müharibədə əldə etdiyi uğur təsadüfi deyildi. İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ordunun modernləşdirilməsi və peşəkarlığının artırılması, yeni texnologiyalarla təchiz olunması bu qələbənin əsas səbəblərindən idi. Ən müasir dronların (Bayraktar TB2, İsrail istehsalı Harop və s.) və hərbi texnikanın döyüş meydanında uğurla tətbiqi, strateji əməliyyatların dəqiq planlaşdırılması onun hərbi strategiyadakı uzaqgörənliyinin göstəricisidir.
Şuşanın Azad Edilməsi – Siyasi və Tarixi Simvol
Şuşa şəhərinin azad olunması İlham Əliyevin "Qarabağ fatehi" kimi tarixdə yer almasının əsas məqamlarından biridir. Şuşa təkcə hərbi-strateji nöqtə deyil, həm də Azərbaycanın mədəniyyətinin simvoludur. Bu şəhərin azad edilməsi ilə Azərbaycan xalqı öz milli irsini geri qaytardı. İlham Əliyev Şuşanı "Azərbaycanın incisi" adlandıraraq, onun bərpasını birinci prioritet elan etdi.
Geosiyasi və Regional Perspektivlər
İlham Əliyevin liderliyi yalnız Qarabağın azad edilməsi ilə bitmədi. O, bölgədə yeni bir geosiyasi reallıq yaratdı. 2020-ci ildəki qələbə Azərbaycanın bölgədə dominant gücə çevrilməsinə və regional əməkdaşlıqların mərkəzi olmasına səbəb oldu.
Zəngəzur dəhlizi kimi layihələrin təşəbbüskarı olmaqla, Azərbaycanın iqtisadi və strateji mövqeyini daha da gücləndirdi.
Türkiyə ilə strateji müttəfiqlik əlaqələrini daha da dərinləşdirdi və Türk dünyası ilə əlaqələrin möhkəmləndirilməsinə töhfə verdi.
Nəticə: Tarixi Liderlik
İlham Əliyev Azərbaycanın müasir tarixində yalnız ərazi bütövlüyünü bərpa edən lider deyil, həm də xalqının qürurunu, milli kimliyini və gələcək perspektivlərini təmin edən bir lider kimi yadda qalacaq. Onun siyasi iradəsi və liderlik bacarığı sayəsində Azərbaycan 200 illik torpaq itkisi dövrünü bitirərək yeni bir inkişaf mərhələsinə qədəm qoydu. Bu səbəbdən İlham Əliyev təkcə müasir dövrün deyil, ümumilikdə Azərbaycan tarixinin ən böyük liderlərindən biri kimi qiymətləndirilir.
Azər Yadigaroğlu
