Son günlər Azərbaycan ictimaiyyətində və müxtəlif media platformalarında Yakov Kedmi tərəfindən səsləndirilən bəyanatlar müzakirə mövzusu olmuşdur. Azərbaycan Yahudi icmaları və təşkilatlarına daxil olan çoxsaylı sorğulara cavab olaraq bildiririk ki:
Yakov Kedmi İsrail Dövlətinin rəsmi nümayəndəsi deyil. Onun çıxışları, müsahibələri və verdiyi siyasi, hərbi və ictimai şərhlər İsrail Hökumətinin rəsmi mövqeyini əks etdirmir. Hüquqi baxımdan, beynəlxalq münasibətlərdə dövlətin rəsmi mövqeyi yalnız səlahiyyətli diplomatik nümayəndəliklər, rəsmi bəyanatlar və etibarlı dövlət institutları vasitəsilə açıqlana bilər.
Yakov Kedmi yalnız öz şəxsi mövqeyini ifadə edir və bu mövqe nə İsrail dövləti, nə də dünya yahudi cəmiyyətinin vahid siyasi iradəsini təmsil etmir. İsrail dövləti və beynəlxalq yahudi ictimaiyyəti heç bir formada onun açıqlamalarını rəsmi olaraq dəstəkləmir və təsdiqləmir.
Bununla yanaşı, hüquq müdafiəçisi olaraq Yakov Kedmi-ni Azərbaycan Respublikasına və onun vətəndaşlarına hörmətlə yanaşmağa çağırıram. Xatırladıram ki, dünya yahudiləri Azərbaycanı özlərini təhlükəsiz və sadiq multikulturalizmin ana vətəni kimi qəbul edirlər və Azərbaycan Respublikası hər zaman yahudilər üçün əziz və dəyərli olub. Yahudi xalqının nümayəndələri min illərlə Azərbaycan torpaqlarında yaşamış, ölkənin mədəni, sosial və mənəvi həyatının ayrılmaz hissəsinə çevrilmişlər.
Beynəlxalq hüquqa görə (Vyana Konvensiyası, 1961), diplomatik təmsilçilik yalnız dövlətin rəsmi akkreditasiyası əsasında həyata keçirilir. Akkreditasiya olmadan verilən bəyanatlar hüquqi qüvvəyə malik deyil.
Fikir və ifadə azadlığı (BMT-nin İnsan Hüquqları Bəyannaməsinin 19-cu maddəsi) fərdlərə şəxsi mövqelərini bildirmək hüququ versə də, bu mövqelər dövlətin rəsmi mövqeyi kimi təqdim edilə bilməz.
Fəlsəfə bizə öyrədir ki, hörmət, həqiqət və sadiqlik ictimai harmoniyanın əsas dayaqlarıdır. Şəxsi mövqe azadlığın ifadəsidir, lakin bu azadlıq qarşı tərəfin tarixi, milli və mədəni dəyərlərinə hörmətlə yanaşmaq öhdəliyini də özündə daşıyır. Azərbaycan və yahudi xalqları arasında əsrlər boyu davam edən dostluq və etimad münasibətləri, qarşılıqlı hörmətin bəşəri nümunəsidir.
Bu səbəbdən Azərbaycan ictimaiyyətini və beynəlxalq medianı məlumat mənbələrinin statusuna diqqət yetirməyə, fərdi açıqlamaları rəsmi mövqedən ayırmağa və qarşılıqlı hörmət mədəniyyətini qorumağa çağırırıq.
Yakov Kedminin açıqlamalarına insan haqları mövqeyi Yəhudilərin əsrlər boyu sülh, himayə və hörmət tapdıqları bir xalqa təhrif olunmuş mənalarla dolu sözlər kölgə salanda səssiz qala bilmirəm. Yakov Kedmerin Azərbaycan və Azərbaycan xalqı ilə bağlı açıqlamaları sadəcə şəxsi səhv deyil, yəhudi xalqının çox tarixi yaddaşına zidd addımdır.
Bir hüquq müdafiəçisi kimi sizə xatırlatmağa borcluyam: Rusiyada emosional və sərt sözlər Azərbaycandakından fərqli qəbul edilə bilər. Orada, şimalda, ifadəniz asanlıqla sizə qarşı yönəldilə bilər, təhqiramiz bir ləqəb və stereotipə çevrilə bilər. Amma burada, Azərbaycanda yəhudilərin fərqli bir tarixi var və var - hörmət, təhlükəsizlik və bərabərlik tarixi.
Azərbaycanda yəhudilərin həyat fəlsəfəsi minnətdarlıq və harmoniya fəlsəfəsidir. Biz burada qonaq deyilik, bu torpağın tarixinin, mədəniyyətinin, ruhunun iştirakçılarıyıq. Yüz illər yanmayan sinaqoqlarda dualar etdik, bağlanmayan məktəblərdə uşaqlarımıza dərs dedik, əzizlərimizi heç kimin ləkələmədiyi qəbiristanlıqlarda dəfn etdik. Bu, digər ölkələrdəki yəhudi icmalarının tez-tez məhrum olduğu təcrübədir.
Kedminin sözlərində bu xatirə yoxdur, Azərbaycanın yəhudilərin qorxu içində yaşamadığı bir ölkənin nadir nümunəsi olduğu bilinmir. Ona görə də mən onu xatırlamağa və başa düşməyə çağırıram: bir xalq haqqında danışmazdan əvvəl onun tarixini bilmək, ləyaqətinə hörmət etmək, əsrlər boyu dostluqda uzadılan əlin qədrini bilmək lazımdır.
Söz azadlığı böyük dəyərdir, amma hörmətsiz silaha çevrilir. Biz Azərbaycan yəhudiləri sözün qədrini bilirik: birləşə bilərlər, amma məhv edə bilərlər. Mən isə bugünkü sözlərimin divar yox, körpü olmasını istəyirəm.
Dialoqun əsl fəlsəfəsi sadədir: içdiyiniz mənbəyə daş atmaq olmaz. Azərbaycan bizim dostluq və təhlükəsizlik mənbəyimizdir. Və nə qədər ki, bu mənbə sağdır, yəhudi xalqı burada sərbəst nəfəs alacaq.
David Seliverstov
Magen David Azərbaycan İnsan Hüquqları Müdafiə Mərkəzinin rəhbəri
