Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının tarixinə ən böyük sammit kimi düşəcək Tyanjin zirvəsi bu gün işinə başlayır. Üzv dövlətlərin liderləri ilə yanaşı BMT-nin Baş katibi, bir sıra beynəlxalq təşkilatlar və ÇİN-in siyasi və iqtisadi tərəfdaşları da sammitin işinə qatılacaq. Artıq Azərbaycan Prezidenti də Tyanjin sammitində iştirak etmək üçün ÇİN-dədir.
Sammitin Tyanjində keçirilməsi təsadüfi deyil. Bu, mərkəz tabeli 4 şəhərdən biri və ölkənin əsas liman infrastrukturuna, idxal və ixracda xüsusi paya malik nöqtədir. Bu ilki sammitdə təhlükəsizlik, regional sülh, iqtisadi əməkdaşlıq, rəqəmsal idarəetmə və dayanıqlı inkişaf mövzuları geniş müzakirə ediləcək. Zirvə görüşünün yekununda Tyanjin Bəyannaməsi-nin qəbul edilməsi gözlənilir.
Azərbaycan Prezidentinin dünyanın 1 nömrəli siyasi paytaxtına səfərindən sonra böyük iqtisadi güc olan ÇİN-ə gəlməsi bir daha onu göstərir ki, Azərbaycan xarici siyasətində Şərq–Qərb, Şimal–Cənub arasında seçim etmir. Rəsmi Bakı siyasi və iqtisadi maraqlarını əsas götürərək bütün siyasi və iqtisadi mərkəzlərlə eyni səviyyəli əməkdaşlığın qurulmasında maraqlıdır və bunu praktik olaraq reallaşdırmaqdadır.
Azərbaycan və Ermənistan arasında əldə edilən tarixi nailiyyət əslində ŞƏT-in lokomotivi olan ÇİN-in və digər üzvlərin də iqtisadi maraqlarına cavab verməkdədir. Xüsusilə Zəngəzur koridorunun açılması Şərqlə–Qərb (Aİ–ŞƏT) arasında ticarətə əlavə dinamika gətirəcək. Eyni zamanda Vaşinqton razılaşması ŞƏT üzvlərinin birgə mübarizə elan etdikləri separatizm, ekstremizm və terrorizm kimi bəlalarla mübarizə prinsiplərinə uyğundur. Ona görə də Azərbaycan Prezidenti ŞƏT sammitinə bu 3 bəla ilə mübarizədə uğur əldə etmiş lider kimi qatılır.
Böyük ehtimalla Azərbaycanın həm bu 3 bəla ilə mübarizə sahəsində əldə etdiyi uğur, həm də ŞƏT-in Avropa ilə inteqrasiya vizyonunu nəzərə alaraq Tyanjin sammitində Azərbaycan üzvlüyə dəvət edilə bilər. Bu baş verərsə, ŞƏT-in Avropa sərhədləri genişlənəcək.
Prezident İlham Əliyevin Çin səfərində xüsusi diqqət mərkəzində olacaq məqamlardan biri də ikitərəfli görüşlərdir. Azərbaycan və Ermənistan arasında əldə edilmiş razılaşmadan sonra Qafqaz regionunda formalaşan yeni iqtisadi faydadan Hindistan da divident əldə etməyə çalışacaq. Böyük ehtimalla Hindistan tərəfi Azərbaycanla münasibətlərində yeniləmə etməyə, əməkdaşlıq üçün yeni imkanlar əldə etmək üçün Tyanjində Azərbaycan tərəfi ilə təmaslara səy göstərəcək.
ŞƏT sammitində kameralar xüsusi olaraq Rusiya və Azərbaycan prezidentlərini fokusda saxlamağa çalışacaqlar. Böyük ehtimalla Rusiya Prezidenti Tyanjin platformasından istifadə edərək Prezident İlham Əliyevlə son aylar iki ölkə arasında yaranan gərginliyi az da olsa azaltmaq üçün təmas edəcək.
İstənilən halda ŞƏT sammiti Azərbaycanın geosiyasi və geoiqtisadi maraqlarına cavab verən strateji tədbirdir. Xüsusilə ŞƏT üzvü ölkələrin (ÇİN, Pakistan, Hindistan) bazarları bizim qeyri-neft ixracımız üçün strateji əhəmiyyət kəsb edir.
Bir sözlə, Tyanjin sammitində Azərbaycanın iştirakı həm bizim, həm də ŞƏT-in geosiyasi və geoiqtisadi maraqları çərçivəsindədir.
Aqil Məmmədov, siyasi şərhçi
