Newscenter.az.6.07.2019. ABŞ-la İran arasındakı tanker krizi öz aktualllığını qorumaqda davam edir.Tərəflərin bir-birini hədələməsi təhtidləri muharibə abu-havası yaratsada münaqişənin hərbi sferaya keçməsi hələki real görünmür.Məsələ onda deilki İran ABŞ üçün kifayət qədər güclü rəqibdir.Düzdür İran nə Suriyadır nə də İraq.Lakin İran yenədə ABŞ-la muharibə ehtimalını gözə alacaq qədərdə güclü bir olkə deil.
Əslində ABŞ tərəfidə aktiv muharibə meylində deil.Düzdür Fars körfəzindəki ABŞ donanması həran hər bir əməliyyata hazırdır lakin ABŞ bu regionda bir dəfə bu səhfə yol verib və kifayət qədər problem çəkib.ABŞ-ın İraqa müdaxiləsi həm ABŞ həm də region üçün böyük fəsadlarla yadda qalib.
Bu baximdan aktiv münaqişəyə ehtimal verməzdim.Lakin mən tamam başqa bir məsələyə toxunaraq İranı gözləyən bir təhlükəni diqqətinizə catdırmaq isdərdim.
Bildiyiniz kimi ABŞ yaxın Şərqdə öncə radikal quruplasmaları dəstəkləyib sabit rejimlərin devrilmsində istifadə etmişdir.Daha sonra isə elə həmin qurplaşmalara qarşı yerli azınlıqlardan istifadə edərək mübarizə aparmaqdadır.Məhs regionda da ən çox dəstəklədiyi yerli xalq kürdlərdi.
ABŞ-ın regionda kürdləri dəstəkləməsindən bəlkədə ən çox narahat olan ölkə Türkiydir.Türkiyənin bu narahatçılığı və gördüyü əks tədbirlər İran üçün gələcəkdə potensial təhlükə yaradır.Buzaman belə bir sual ortaya çıxır.
İranı nə kimi bir təhlükə gözləyir?
Bildiyiniz kimi Türkiyə uzun illərdi isdər ölkə daxilində isdərsə də ölkə xaricində kürd teror qruplaşmalarına qarşı mübarizə aparmaqdadır.Atılan adeqvat addımlar və aparılan uöurlu əməliyyatlar ABŞ-ın dəstəkləməsinə baxmayaraq Kürd birləşmələrinə ağır təsirlər vurdu.Xüsusiylədə Türkiyənin "Pəncə Əməliyyat Planı" dan sonra kifayət qədər terorçu zərərsizləşdirilib.Təəccüb doğuran məqam isə ABŞ rəsmiləri bu əməliyyatlara elədə ciddi reaksiya verməməsidir.
Türklərin apardığı anti-terror əməliyyatarı özlüyündə yerli kürdlərin bölgədən köçməsinə gətirib cıxarır.Bölgədən uzaqlasan kurdlərinsə daha çox üz tutduğu ölkə digər bir kürd nufusunun cox oldugu İrandır.Onuda qeyd edim ki son 50 il ərzində İrana 3 dəfə geniş kürd axını bas vermişdır.
Bunlardan ilki Səddam Huseyin zamanında vaş vermişdir.İkincisi İŞİD zülmündən sonuncusu isə məhs Türkiyənin Şimali iraqda apardığı "Pəncə Əməliyyatıda" daxil olmaqla anti-terror əməliyyatları zamanı. Nəzərə alınmalıdir ki İranda kürd əhali say etibarı ilə ikinci yerdədir və kifayyət qədər əhəmiyyətli bir saya malikdir.Bu baxımdan düşünürəm ki İranda artan kürd nufusu gələcəkdə bu ölkə üçün ciddi problemə çevriləcək.
Sonda isə bir məqama toxunum ki kürdlər tarixdə bir neçə dəfə İrandan ayrılaraq müsteqil olmaga ceht etmis lakin İngilterı ve digər güclərin köməyi ilə bu təşşəbbüs uğursuzluğa düçar olmuşdur.Lakin İran ile ABŞ arsındakı hazırki vəziyyəti nəzərə alsaq belə düşümürəm ki kurdlərin İrana kütləvi axını ABŞ-ın İrana yönəlik məqsədli siyasətidir.
Turan Rzayev, politoloq
