Brüsseldə Azərbaycan, Avropa İttifaqı və Ermənistanın liderlərinin sayca ikinci olan üçtərəfli görüşü geridə qaldı. Bu görüşü Brüssel sülh gündəliyinin tərkib hissəsi kimi dəyərləndirmək olar.

Üçtərəfli formatda ilk görüş 14 dekabr 2021-ci ildə keçirilib və nəticə etibarilə, Prezident İlham Əliyev və Şarl Mişel tərəfindən Brüssel sülh gündəliyinin əsası qoyulub. Bunun davamı olaraq tərəflər arasında intensiv təmaslar aparılıb, telefon danışıqları keçirilib. Liderlərin son görüşündən sonra Şarl Mişelin mətbuata verdiyi bəyanatda səsləndirdiyi fikirlər görüşdə nələrə xüsusi diqqət ayrıldığına deməyə imkan verir.

Avropa İttifaqı Şurasının Prezidentinin bəyanatında diqqət çəkən məqamlardan biri həm prezident İlham Əliyev, həm də Baş nazir Nikol Paşinyanın sülh müqaviləsinin reallaşması üçün öz istəklərini bəyan etməsi və bu məqsədlə hər iki ölkə XİN rəhbərlərinə müvafiq tapşırıqlarını verilməsinə dair hissədir. Bu isə o anlama gəlir ki, Ermənistan Azərbaycanın irəli sürdüyü 5 maddədən ibarət təklifin qəbul edib. Burada isə ən əsas məqam Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün Ermənistan tərəfindən tanınması idi.

Bəyanatda önəmli məqamlardan biri Azərbaycan və Ermənistanın sərhəd məsələləri üzrə birgə komissiya yaratması və ilk növbədə sərhədlərin delimitasiya prosesinə başlaması barədə razılıq əldə olunmasıdır. Əvvəllər də bu istiqamətdə təşəbbüslər olsa da, proses uzanmış, demək olar ki, dalana dirənmişdir. Lakin bu görüşdə hər iki tərəf konkret olaraq aprel ayının sonuna qədər Birgə Sərhəd Komissiyanın yaradılmasına dair öhdəlik götürürlər. Maraqlı məqam ondan ibarətdir ki, komissiya heç bir üçüncü tərəf və ya vasitəçi olmadan fəaliyyət göstərəcək.

Bəyanatla Aİ-nin minalardan təmizləmə, itkin düşmüş şəxslərin tapılması, eləcədə quruculuq işlərində Azərbaycana dəstək göstərməsi də təsdiq olunur. İtkin düşmüş şəxslərin taleyinə aydınlıq gətirilməsi məsələsi daima Azərbaycan hökumətinin diqqətində olub. Həm prezident İlham Əliyev, həm də müvafiq qurumların rəhbərləri keçirdiyi müntəzəm görüşlərdə bu məsələni gündəmə gətirir, Birinci Qarabağ Müharibəsində itkin düşən 4000-ə qədər həmyerlimizin aydınlıq gətirilməsini istəyir.

Sənəddə diqqəti çəkən əsas məqamlardan biri Dağlıq Qarabağ ifadəsi və ya ATƏT Minsk Qrupu həmsədrlik institutunun çəkilməməsidir. Bu isə o anlama gəlir ki, artıq Ermənistan rəhbərliyi ilə keçmişin qalığı olan həmsədrlik institutunda imtina etməyin vaxtının çatığını anlamağa başlayıb.

Bəyanatda, həmçinin qeyd olunur ki, hər iki ölkənin liderləri Cənubi Qafqazda kommunikasiyaların açılmasını da müzakirə edib. Şarl Mişel dəmir yolu xətlərinin bərpası istiqamətində atılan addımları alqışlayıb, eyni zamanda Ermənistan və Azərbaycanı avtomobil yolu əlaqələrinin bərpası üçün effektiv həll yolları tapmağa çağırıb.

Görüşdən belə bir nəticəyə gəlmək olur ki, Avropa İttifaqının qərəzsiz tərəf olması və hər iki tərəfin ona göstərdiyi etimad, gələcəkdə məhz bu qurumun vasitəçiliyi ilə Azərbaycan və Ermənistan arasında real nəticələrə hesablanan, münasibətlərin normallaşmasını nəzərdə tutan müqavilənin imzalanmasına dair ümidləri artırır.

Gəray Zeynallı
YAP Laçın rayon təşkilatının əməkdaşı