Mərkəzi Asiyanın mərkəzində yerləşən Özbəkistan beynəlxalq investorlar üçün getdikcə daha cəlbedici bir məkana çevrilir. Son 7 ildə ölkəyə 120 milyard dollar investisiya cəlb edilib, altı mindən çox müəssisə yaradılıb. O cümlədən, 2024-cü ildə investisiyaların həcmi 35 milyard dollara, ixrac isə 27 milyard dollara çatıb.
Bəs Özbəkistanı investorlar üçün cəlbedici edən nədir? Əsas aspektlərə nəzər salaq.
Birincisi, ölkədə iqtisadiyyatın liberallaşdırılması və investisiya mühitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində genişmiqyaslı islahatlar aparılır.
2017-ci ildən ölkə hökuməti dövlət müəssisələrinin özəlləşdirilməsi üzərində fəal iş aparır ki, bu da müxtəlif sektorlara - enerjidən kənd təsərrüfatına qədər özəl investisiyalara yol açır. Bundan əlavə, hökumət biznesin qeydiyyatı prosedurlarını sadələşdirərək, ərizənin verildiyi andan 30 dəqiqəyə qədər azaldıb. 150-dən çox növ icazənin alınması prosesi rəqəmsallaşdırılıb ki, bu da bürokratik maneələri əhəmiyyətli dərəcədə azaldıb. Bu addımlar ölkənin bazar prinsiplərinə sadiqliyini nümayiş etdirməklə yanaşı, həm də xarici şirkətlər üçün əlverişli mühit yaradır. İkincisi, Özbəkistanda sahibkarlığı dəstəkləyən inkişaf etmiş infrastruktur var. Respublika nəqliyyat şəbəkələrinin, o cümlədən avtomobil və dəmir yollarının modernləşdirilməsinə sərmayə qoyur ki, bu da logistika və ticarəti asanlaşdırır.
Enerji sektorunda da dəyişikliklər baş verir - sabit enerji təchizatını təmin etmək üçün bərpa olunan enerji mənbələri fəal şəkildə tətbiq edilir. O cümlədən, cari ilin əvvəlindən günəş, külək və su elektrik stansiyalarında 8,7 milyard kilovat-saat elektrik enerjisi istehsal edilib ki, bu da respublika üzrə ümumi istehsalın 20,3 faizini təşkil edib.
Müasir biznes prosesləri üçün son dərəcə vacib olan telekommunikasiya infrastrukturu, o cümlədən genişzolaqlı internet sürətlə inkişaf edir. Bu gün mobil genişzolaqlı internet Özbəkistanda yaşayış məntəqələrinin 99 faizini əhatə edir və bütün rayon mərkəzlərində 5G rabitəsi mövcuddur. Eyni zamanda, beynəlxalq ötürmə qabiliyyəti 4200 Gbit/s-ə qədər artıb ki, bu da qlobal şəbəkəyə qoşulmanın keyfiyyətini və sürətini xeyli yaxşılaşdırıb.
Növbəti amil insan kapitalıdır. Ölkənin təhsil sistemi xüsusilə texniki və mühəndislik ixtisasları üzrə gənc ixtisaslı kadrların daimi axınını təmin edir. İşçi qüvvəsini investorların və əmək bazarının tələblərinə uyğunlaşdırmaq üçün ali və peşə təhsili ekosistemi fəal şəkildə inkişaf edir. O cümlədən, son illərdə Özbəkistanda 71 özəl ali məktəb və 51 texniki məktəb açılıb. Orada 500 minə yaxın tələbə təhsil alır və ali təhsilin əhatəsi 9 faizdən 42 faizə yüksəlib. Bu o deməkdir ki, investorlar artıq burada öz layihələri üçün istedadlı mütəxəssislər tapa bilərlər.
Dördüncüsü, dövlət dəstəyi. İnvestisiya mühitinin yaxşılaşdırılması, o cümlədən Özbəkistan Prezidenti yanında Xarici İnvestorlar Şurası çərçivəsində sistemli iş aparılır. Ölkə investorlara bir sıra üstünlüklər, o cümlədən vergi güzəştləri, gömrük rüsumlarından azadolma və mülkiyyət hüquqlarının müdafiəsi təminatları təklif edir.
Bundan əlavə, biznes üçün riskləri azaldan mübahisələrin ədalətli və şəffaf həllini təmin etmək üçün hüquq sisteminin təkmilləşdirilməsi istiqamətində fəal iş aparılır. Bununla bağlı investisiyalar (o cümlədən alternativlər) və xüsusi iqtisadi zonalar haqqında qanun layihələri hazırlanır. Nəhayət, uğurlu investisiya nümunələrini qeyd etməyə dəyər.
Özbəkistanda “ACWA Power”, “Masdar”, “Linde”, “DataVolt”, “Shanghai Renewable Energy”, “Total Energy” və bir çox başqa iri beynəlxalq şirkətlərin fəaliyyət göstərməsi və fəaliyyətini genişləndirməkdə davam etməsi ölkənin artan investisiya cəlbediciliyindən xəbər verir.
Özbəkistan strateji yeri, zəngin təbii ehtiyatları, aparılan iqtisadi islahatlar, inkişaf etmiş infrastruktur, ixtisaslı insan kapitalı və dövlət dəstəyi ilə investorları cəlb edir.
Mels Oçilov,
Özbəkistanın İnvestisiya, Sənaye və Ticarət Nazirliyinin baş mütəxəssisi
