Qazaxıstanda Atom Elektrik Stansiyasının tikintisi ilə bağlı keçirilən respublika referendumunun ilkin nəticələri açıqlanıb. Onun sözlərinə görə, səs verən əhalinin 70 faizindən çoxu AES-in tikintisinə başlanılmasını dəstəkləyib. Sputnik Qazaxıstan xəbər verir ki, referendumun nəticəsi rəsmən təsdiqləndikdən sonra atom elektrik stansiyasını tikəcək şirkətləri seçmək lazımdır.
Şirkəti kim seçir?
Bundan əvvəl hökumət üzvləri referendumdan sonra iş qaydasını dəfələrlə bəyan ediblər. Onun sözlərinə görə, əhalinin əksəriyyəti AES-in tikintisini dəstəkləsə, xüsusi komissiya yaradılacaq. Onun tərkibinə səlahiyyətli dövlət orqanları, ekspertlər və alimlər daxildir. AES-i tikəcək şirkəti məhz bu komissiya seçir. Hazırda dörd ölkənin şirkətləri Qazaxıstanda atom elektrik stansiyası tikməyə hazırdır.
Onlar:
CNNC (Çin, HPR1000 rektoru):
KHNP (Cənubi Koreya, APR1000 və APR1400 reaktorları);
Rosatom (Rusiya, VVER-1200 reaktoru);
EDF (Fransa, EPR1200 reaktoru);
Energetika naziri Almasadam Satkaliyevin sözlərinə görə, AES-in tikintisinə təkcə səlahiyyətli dövlət qurumları deyil, həm də MAQATE kimi beynəlxalq təşkilatlar nəzarət edir. Şirkətin seçilməsinə müstəqil beynəlxalq təşkilat cəlb oluna bilər. Bu qurumun ekspertləri hökumətə kömək edirlər.
Tokayev öz mövqeyini açıqlayıb
Referendum zamanı Qazaxıstan prezidenti Kasım-Jomart Tokayev AES tikən şirkətlə bağlı mövqeyini açıq şəkildə bildirib.
"Bu, mürəkkəb məsələdir, fikrimcə, Qazaxıstanda ən qabaqcıl texnologiyalara malik qlobal şirkətlərdən ibarət beynəlxalq konsorsium işləməlidir. Bunu zaman göstərəcək", - Tokayev bildirib.
Beləliklə, dövlət başçısı öz nöqteyi-nəzərini bildirdi və hökumətə əsas istiqamət göstərdi. İndi Nazirlər Kabineti müvafiq danışıqlar aparmalıdır. Komissiya isə bir yox, bir neçə ölkənin şirkətlərini seçir.
Qeyd edək ki, Türkiyədə “Akkuyu” atom elektrik stansiyası hazırda beynəlxalq konsorsium tərəfindən tikilir. Xüsusilə, reaktorları Rusiya, turbinləri Fransa, avtomatlaşdırmanı isə Avropa təmin edir.
Energetika naziri Almasadam Satkaliyev deyir ki, prioritet ən təhlükəsiz və effektiv həll yoluna veriləcək. Əsas tələblərdən biri layihənin maliyyələşdirilməsidir. Ona görə də atom elektrik stansiyasını tikən şirkət öz pulunu gətirməlidir. Və stansiyanı işə salıb bütün xərcləri ödədikdən sonra bizə təhvil verirlər. AES-in tikintisi təxminən 10 il çəkə bilər. Ona xərclənən pulun miqdarı isə 10-12 milyard dollardır. Layihə-smeta sənədlərinin hazırlanması da müəyyən vaxt tələb edir.
“Ən effektiv təklifi seçmək lazımdır”
Qazaxıstanın Enerji Təchizatı Təşkilatları Assosiasiyasının sədri Sergey Aqafonovun sözlərinə görə, hökumət indiyədək hər şeyi düzgün edir. Avropada da eyni şəkildə AES tikəcək şirkətləri seçirlər. Məsələn, Çexiya bir neçə təklif alıb. Ən əlverişli şərtləri seçdilər.
"Düşünürəm ki, çexlər çox yaxşı seçim ediblər. Biz də AES tikmək istəyən şirkətlərlə mümkün qədər bazarlıq etməliyik. Həm tikintinin qiyməti, həm də təhlükəsizlik şərtləri təsirli olmalıdır. Burada daha yaxşıdır. subyektiv məsələlərə deyil, yalnız iqtisadi göstəricilərə üstünlük verin”, - Aqafonov deyir.
Ekspertin hesabatına görə, bu il Qazaxıstan xarici enerjiyə təxminən 60 milyard tenge xərcləyəcək. Hələ ki, çox pul kimi görünmür. Amma zaman keçdikcə elektrik istehlakının miqdarı artacaq. Buna xərclənən vəsaitin də həcmi artacaq. Ona görə də əlavə enerji mənbələri tikmək lazımdır.